حكيم سعد الدين بن محمد نزاري فوداجي بيرجندي قهستاني از شاعران غزلسراي اواخر قرن هفتم و اوايل قرن هشتم است . ولادت نزاري برابر آنچه از مثنوي (( مناظره شب و روز)) بر مي آيد 649يا 650 هجري قمري بود .
وی متخلص به "نزاري" بود. در "بيرجند" در يك خانواده ی زمين دار "اسماعيلي" به دنيا آمد. پس از اين كه تحصيلات مقدماتي را در "بيرجند" و "قائن" به پايان رسانيد، به مطالعه ی ادبيات و علوم متداول زمان در قهستان پرداخت. او از جواني به خدمات ديواني روي آورد. در (678 هـ.ق.) از "تون" به "آذربايجان"، "اران"، "گرجستان"، "ارمنستان" و "باكو" رفت. در طي اين سفرها در تبريز با "شمس الدين محمد صاحب ديوان جويني" ملاقات كرد و او را مدح گفت. اين مسافرت دو سال به طول انجاميد و نزاري عاقبت به قهستان بازگشت و ساكن شد. وي در اين مدت علاوه بر شمس الدين محمد بعضي از رجال سيستان، خراسان و خصوصاً پادشاهان "كرت" را نيز ستود. وي دوباره پس از چند سال دوري به خدمت امراي اين خاندان پيوست، اما معاندان نزاري ملوك كرت را عليه او برانگيختند تا جايي كه معزول و اموالش مصادره شد. سال هاي آخر عمر را در انزوا گذرانيد و به شغل كشاورزي پرداخت. در نام وي و پدرش بين برخي منابع اختلاف وجود دارد. گويند كه از فرقه ی اسماعيليه و از مريدان "نزار بن مستنصربالله فاطمي" در مصر و با "سعدي شيرازي" معاصر و معاشر بود. حکیم نزاري را نخستين نويسنده دوره ی بعد از الموت دانسته‌اند كه زبان شعر و تعبيرات و اصطلاحات صوفيان را براي پنهان داشتن عقايد اسماعيلي خود برگزيد.
او را در همان دوران زندگي (حكيم) مي ناميدند . كلمه نزاري كه شاعر آنرا در همه اشعارش به صورت تخلص به كار مي برد در حقيقت عنوان خانوادگي اوست كه بي ترديد به سبب انتساب يا اعتقاد وي به (المصطفي لدين الله) مشهور به (نزار) امام شيعيان اسماعيلي، بوده است . نزاري ، ادبيات و علوم متداول زمان خود را در قهستان آموخت و از عهد شباب به خدمات ديواني پرداخت .جامع ترين و دقيق ترين نسخه هاي خطي آثار وي به كتابخانه عمومي دولتي (سالتيكف شچدرين) در (لنينگراد) تعلق دارد .
از جمله آثار نزاري مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1- كتاب قصايد .
2- مثنوي بر وزن حديقه .
3- ديوان غزليات .
4- تـركيبات و ترجيحـات
5- مقطعات .
6- مثنوي با بحرهاي مختلف .
7- مناجات نامه .
8- ادب نامه بر وزن شاهنامه .
9- نامه منظوم (سه مورد)
10- سفر نامه (باغ نامه) .
11- دستور نامه بر وزن اسكندر نامه .
12- كتاب از هرو مزهر به كليد از خسرو و شيرين .
13- رباعيات .
14- دستورنامه در آداب معاشرت .
سال وفات حكيم نزاري را فصيح خوافي 721 و تقي الدين كاشاني 720 ذكر كرده اند. مقبره وي در بيرجند قرار دارد