پنجاه و يكمين شب از شب هاي مجله بخارا با عنوان « شب شعر يونان » با همكاري نشر ثالث در محل آن انتشارات عصر روز پنج شنبه 4/5/86 برگزار شد . حضور شاعران و نويسندگان و هنرمندان در اين شب چشمگير بود از جمله : دكتر جواد مجابي ، احمد پوري ، صديق تعريف ، محمد گلبن ، كاميار عابدي ، رسول پرنان ، پونه ندايي ، عليرضا رئيس دانا ، جواد آتشباري ، علي باباچاهي ، فرهاد عابديني ، كيومرث درم بخش ، اسدالله امرايي ، احمد وكيليان ، دكتر حسين نعيمي ، شبنم آذر ، عليرضا مجابي ، علي چكاو ، رضا عامري و ...

ابتدا علي دهباشي ، سردبير مجله بخارا ، ضمن خير مقدم به شركت كنندگان و آقاي مركوريس كارافوتياس ، سفير يونان چنين گفت : « مجله بخارا پيش از اين در زمينه شعر جهان شب هايي را به « ژاك پره ور » ، « محمود درويش » ، « رابيندرانات تاگور » ، « اوسيپ ماندلشتام » ، « نونو ژوديس » و « آخماتووا » اختصاص داده بود. امشب نيز به مناسبت سفر فريدون فرياد مترجم مجموعه آثار يانس رتيسوس و ديگر شاعران يوناني به « شعر يونان» اختصاص داده ايم . » دهباشي سپس در معرفي فريدون فرياد چنين گفت « فريدون فرياد دانش آموخته ادبيات تطبيقي در ايران است و براي ادامه تحصيلات به يونان مي رود و به آموختن ادبيات يونان مي پردازد و هفت سال نيز زبان يونان باستان را مي آموزد. با ريتسوس شاعر نامور يوناني آشنا مي شود كه اين آشنايي تا پايان عمر رتيسوس ادامه مي يابد » و افزود « كتاب " آسمان بي گذرنامه " فريدون فرياد در 1991 در يونان منتشر شد و در سال 1995 موفق به دريافت جايزه انجمن اروپايي شد . كتاب " خواب هايم پر از كبوتر و بادباك است " نوشته فرياد از 1998 جزو آثاري است كه در مدارس بونان تدريس مي شود . كتاب " آسمان بي گذرنامه " در سال 2006 توسط مترجم فرانسوي آثار رتيسوس ، ژاك كاريه ، به زبان فرانسه ترجمه شد . فرياد نزديك به سه سال وقت خود را براي ترجمه و انتشار آنتولوژي شعر يونان صرف كرد و تا كنون بسياري از شاعران كلاسيم فارسي زبان از جمله عطار ، فردوسي و خواجو را به زبان يوناني ترجمه كرده است . فريدون فرياد تا كنون بارها در دانشگاه هاي يونان به تدريس زبان و ادبيات فارسي مشغول بوده و در نشريات يوناني مقالات متعددي درباره ايراني ها و يوناني ها نوشته است و از زندگي او فيلمي براي تلويزيون يونان ساخته شده كه بارها در اين كشور پخش شده . او يك بار هم برنده مدال تقدير از سازمان يونسكو شعبه يونان شده است . وي همچنين در سال 2000 شعرهاي فارسي ، اوديسه و شعر يونان باستان را در مراسمي به مناسبت روز جهاني شعر در يونان قرائت كرده است و اين موضوع از جريان هاي ادبي كشور يونان محسوب مي شود.»

پس از آن اسماعيل جنتي از فريدون فرياد و يانيس ريتسوس سخن گفت : « يانيس رتيسوس اول ماه ماه 1909 در مونوم واسيا متولد مي شود. يانيس رتيسوس در كارنامه پرپارش حدود 108 اثر تأليفي دارد كه منتشر شده اند و 12 اثر ترجمه و حدود 54 اثر كه هنوز كه به چاپ نرسيده است . جوايز ، عنوان ها و افتخارات جهاني يانيس رتيسوس بي شمار است و مرگ يانس رتيسوس كه جهاني را در اندوه و ماتمي بزرگ فرو برد ، ساعت نه و بيست دقيقه يكشنبه شب ، يازدهم نوامبر 1990 ، روي داد . او كه در زمان حياتش ، پيشاپيش به اسطوره اي بدل شده بود ، راه خود را آزادانه تر به سوي كمال جاودانگي پي گرفت.
او را طبق وصيتش در زادگاهش مونوم واسيا ، در آغوش صخره ي عظيم و شكوهمند اين شهر كوچك باستاني به خاك سپردند. روانش شاد .
مدير روزنامه ريزوز پاستيس در ويژه نامه يانيس ريتسوس ، در بهار 1996 آتن ( كه به همين مناسبت فريدون فرياد مقاله اي براي آن روزنامه ارسال مي كند) مي نويسد : يانيس رتيسوس زاده اول ماه مه 1909 و چكامه سراي اين روز ويژه زحمتكشان دنيا در سرتاسر زمين ، يكي از محبوب ترين شاعران خارجي مردم ايران است . فريدون فرياد ، شاعر ايراني و مترجم رتيسوس به زبان فارسي ، با مشاركت در ويژه نامه امسال روزنامه ريزوز ياستيس به مناسبت روز اول ماه مه ـ كه در اينجا از او به خاطر اين مشاركتش تشكر مي كنيم ـ و به بهانه روز ميلاد يانيس رتيسوس ، براي نخستين بار علايق و روابط مردم ايران را با شاعر يونانيت و سهم بزرگ او را در گسترش روابط دو ملت ايران و يونام به ما باز مي شناسد.
فريدون فرياد مي نويسد : در آخرين مصاحبه اش توسط من ، از او درباره ايران مي پرسم و او با شور و حرارت خاصي از ايران حرف مي زند و برايش آرزوهاي خوب مي كند و پيام مي فرستد . رتيسوس مي گويد : « دلم مي خواهد براي ايران و همه دنيا ، آرامش ، صلح و آزادي آرزو مي كنم . من اعتقاد راسخ دارم كه در كشور شما براي حصول آزادي و صلح ، مبارزه در كار است و بدين ترتيب در اين سرزمين ، همچان كه به تدريج در تمام كشورهاي جهان ، برقراري آنچه كه ما شاعران همگي ، همواره خوابش را مي بينم و رويايش را در سر مي پرورانيم امكان پذير خواهد گرديد . »

بعد سفير يونان ، آقاي مركوريوس كارافوتياس به زبان يوناني سخنراني خود را آغاز كرد كه توسط مترجمش آقاي الكساندر رمتاكساس به فارسي ترجمه مي شد . سفير يونان گفت : « ايران و يونان فرهنگ و تاريخ مشتركي دارند و شايد اين دو ملت نزديك به يك قرن در كنار و همراه يكديگر بودند. ايرانيان در يونان و يونانيان در ايران در منزل خودشان هستند و من فكر نمي كنم هيچ يك احساس غربت كنند. من بعد از 2 سال و نيم كه در ايران زندگي مي كنم ، دستم را روي قلبم مي گذارم و مي گويم تمام ايران خانه من است . هر زمان كه براي يونان درد مي كشم ، چنين احساسي را هم براي ايران دارم….. فريدون فرياد نه تنها در تمام اين سال ها محصول فرهنگي به وجود آورده بلكه بسياري از شاعران ايراني و يوناني را نيز با هم آشنا كرده و فاصله ميان دو كشور را از بين برده و تنها اختلاف يونانيان با ايراني ها در زبان آن هاست . خدمات فريدون فرياد به دو زبان فارسي و يوناني انكارناپذير است . »

سپس علي باباچاهي در جايگاه قرار گرفت و چنين گفت : « در شعرهاي فريدون فرياد سادگي خاصي به چشم مي خورد و اين سادگي به مفهوم پيش پاافتادگي آنها نيست . به هر حال شعري كه از فروغ و نسل بعد از او به ما رسيده نوعي سادگي با خود دارد. » وي افزود « هر شاعري جهان بيني خاص خود را دارد و شعر فرياد نيز بي تأثير از اين حقيقت نيست . شعر فرياد بر پايه واقعيت موجود بنا شده است . … شعر او شعري است بي دروغ و تأكيدي عجيب دارد بر آن كه شعرش دروغ نباشد در حالي كه گاه دروغ گفتن در شعر بهتر از دروغ نگفتن است و اين موضوع به جذابيت شعر كمك مي كند. » و در پايان ابراز اميدواري كرد كه فرياد بيشتر به جذبه آفرينندگي خودش اهميت بدهد و كوشش بيشتري روي فرديت هنري خودش بكند. »

در آخرين بخش برنامه سروده هايي از ريتسوس و فرياد توسط خود فرياد قرائت شد.
آثار چاپ شده يانيس رتيسوس به زبان فارسي «
1) با آهنگ باران ، ترجمه قاسم صنعوي
2) ترانه هاي ميهن تلخ ( همراه با كاست ) ترجمه احمد شاملو
3) يونانيت و آخرين قرن قبل از بشر ، ترجمه ليلي گلستان
4) تقويم تبعيد ، ترجمه فريدون فرياد
5) تصاوير وارونه سكوت ، ترجمه از آلماني توسط علي عبدالهي
6) همه چيز راز است ، ترجمه احمد پوري
7) عاشقانه ها ، ترجمه فريدون فرياد
8) زمن سنگي ، ترجمه فريدون فرياد

***

شب‌های بخارا